Trúarlíf á keisaraöld

Trúarlíf Rómverja hefur oft verið nefnt trúblendingur (syncretismi) þar sem helsta einkenni trúarlífs Rómverja við upphaf keisaraaldar var fjölbreytni. Hellenisminn hafði kynnt Rómaveldi fyrir ýmsum trúarbrögðum eins og gírskum, egypskum, persneskum,  indverskum og fleiri austurlenskum trúarbrögðum. Rómversk alþýða heillaðist að dúlúð og lokkandi fyrirheitum sem trúarbrögðin fólu í sér. Rómverjum fannst allar þessar þjóðir hafa meira og minna sömu guðina og hikuðu því ekki við að bætið við nýjum guðum.

                Ágústus gerði sjálfan sig að æðstapresti og var þá yfirmaður trúarmála og hann reyndi að lífga við fornan átrúnað Rómverja en það varð erfiðara og erfiðara þegar svo mörg önnur trúarbrögð og hugmyndarstefnur stóðu til boða. Eftir lát Ágústusar var sá siður tekinn upp að látnir keisarar væru teknir í guðatölu og einnig varð það þegnskylda að færa fórnir frammi fyrir mynd keisarans til þess að játa ríkinu hollustu.

Júpiter er fyrir miðju myndarinnar

Júpiter og gyðjurnar Minerva og Júnó eru æðstu upprunalegu guðir Rómverja og voru þau kennd við Kapítólhæð í Róm. Á dögum Ágústusar myndaðist sú hefð að stríðsguðinn Mars væri sérstakur verndari keisarans en Mars var næstur guðanna við Júpíter. Við upphaf keisaratímans voru flest goðin í raun grísk en með latneskum nöfnum þar sem rómverskur átrúnaður hafðir alltaf verið sérlega opinn fyrir nýjum goðum.

               

Upprunalegu trúarbrögð Rómverja eru líklega vætta- og forfeðradýrkun þeirra. Einnig var dýrkun á heimilisgoðum eins og forfeðrum og ýmsum öndum og var verndarguð á sérhverju heimili eða anda sem tryggðu heill þess. Þessi goðamögn nefndust heimilis-aringuðir.

Rómverjar tóku upp Dýóníususardýrkun Grikkja og nefndu guð sinn Bakkus. Hún var útbreidd meðal miðstétta í grískum og rómverskum borgum og fylgdu henni miklar hátíðir og  voru konur  í forystu  í Dýónínususardýrkun og fóru sögur af að hátíðirnar væri ekkert mikið annað en svallveislur. Öldungaráðið fékk nóg á 2. öld f.Kr. og lagði bann á slíkar hátíðir, þar bar þó ekki tilætlaðan árangur.

Míþras að drepa naut

Dýrkun egypsku guðanna Ósírisar og Ísisar  var mjög útbreidd í Róm og voru þau tengd nátturunni og hringrás lífsins. Frá litlu-Asíu fengu  Rómverjar frjósemisgyðjuna Cybele og kölluðu þeir hana móðurina miklu og varð hún síðar ein vinsælasta gyðja  Rómverja og rann svo saman við Maríu mey. Á 1. öld e.Kr. kynntust Rómverjar ævafornum persneskum  guð, Míþras, og varð hann fljótt vinsæll meðal hermanna. Saman við Míþras rann sóldýrkun á 3. öld e. Kr. og ýttu keisarar udir haaog náði hún fljótt mikilli útbreiðslu, eftir samruna hennar við Míþras rann hún svo saman við Kristni. Kristnin var svo ríkistrú í Róm árið 380 e. Kr. og heiðinn dómur blandaðist ýmist inn í hana eða dó út á næstu öldum.

Dagný